'Misschien heb ik wel om aandacht en warmte gevraagd maar niet om gebruikt te worden'

From Brongersma
Jump to navigation Jump to search

Interview door: Ruud Koolen

'Elke zondagmorgen kroop ik gezellig bij mijn ouders in bed. Mijn moeder stond soms vroeger op, om alvast thee te zetten of ontbijt te maken. Mijn pa begon dan met zweterige handen over mijn lijf te voelen. Aan mijn borsten en in mijn broekje. Ik moest zijn piemel vastpakken. Ik wist toen al dat er iets niet klopte, dat het niet goed was. En dat het iets was waar je niet over praat. Dat zei hij niet, maar dat was wel duidelijk.'

De armen voor haar lichaam gekruist, de benen opgetrokken, zit zij bijna opgerold in de leunstoel. De hand half voor haar mond. 'Het is spannend en eng om er over te vertellen. Ik ga niet voor niks zo zitten.' Het gebeurde toen ze twaalf was. Het was meteen afgelopen met de gezellige zondagochtend. Ze nam afstand, stopte diep weg wat er was voorgevallen. Dacht er hele tijden niet aan. Maar toen ze jaren later op kamers ging in de stad, kwam het terug. 'Thuis bij mijn ouders en zus, zou ik er elke dag mee worden gekonfronteerd. Nu heb ik letterlijk meer ruimte en geestelijk ook; ik voel me vrijer.'

'Ik kijk heel wantrouwend naar mijn vader als hij stoeit met nichtjes, die net zo oud zijn als ik toen. Wat doet hij met ze? Waar raakt hij ze aan? En hoe stoeide hij met ons, mijn wat oudere zus en mij? Als ik er zo achteraf over denk was het niet toevallig dat hij dan met zijn hand tussen de benen of bij de borsten uitkwam. Als hij met mijn nichtjes bezig is heb ik dan ook zoiets van: blijf met je poten van ze af.' 'Zo kijk ik ook naar een andere man bij wie ik over de vloer kom. Ik zit alleen maar op te letten hoe hij zijn dochter van veertien aanraakt. Ik vind het eigenlijk heel vervelend dat ik die man op dat moment wantrouw. Behalve dat hij een man is, heb ik daar geen reden toe. Ik kan er niet meer onbevangen tegenover staan. De spanning is dan trouwens niet aan me te merken, die hou ik heel erg binnen.'

Zij is net verhuisd en heeft haar nieuwe kamer opgeknapt. 'Mijn vader heeft dat bed gemaakt. Een prima bed, het ziet er mooi uit en daar ben ik blij mee. Aan de andere kant vind ik het heel vervelend dat juist hij het heeft gebouwd.' 'Toen het 's avonds af was, stond ik hier in mijn verfkleren. Ik moest douchen en ben me op een andere kamer gaan omkleden. Wie er ook zou zijn geweest, dat had ik gewoon hier gedaan. Maar niet bij hem. Om wat ik heb meegemaakt. En omdat ik denk dat hij zal proberen iets van mijn lijf te zien. Dat hij er niet toevallig, maar op een smerige manier naar kijkt, of verlekkerd.' 'Hij weet niet dat ik er zo mee bezig ben. Hij zou ook ontkennen dat he: zo veel invloed heeft gehad en nog heeft. Zo'n reaktie van stel je niet aan. Ik denk zelfs, dat als ik erover zou beginnen hij zou zeggen: 'Dat is helemaal niet waar, dat is nooit gebeurd. Hoe kom je erbij?' Praten, dat is niet zijn manier om met dingen om te gaan. Ook niet als het om andere onderwerpen gaat. De dingen zijn gewoon zoals ze zijn, daar moet je verder niet moeilijk over doen.'

'Of mijn zus het ook heeft meegemaakt weet ik niet. Zij heeft er nooit iets over gezegd. Mijn moeder weet het in ieder geval niet van mij. En mijn vader zal het zelf ook niet hebben gezegd. Ik denk ook niet dat ze het aanvoelt. Dat ik die zondagochtenden niet meer kwam, daar werd ook niets van gezegd. Dat was de leeftijd.' 'Vader had het thuis voor het zeggen en moeder stelde zich ook heel afhankelijk van hem op. Of ik wel of niet naar een schoolfeest mocht, hing van hem af. Terwijl ik aan vader moest vragen, stapte ik eerst naar haar, dat ging gemakkelijker'. 'Zij wordt door mijn pa en zus behandeld alsof ze dom is. Jij weet toch niks. Dan heb ik sterk de neiging om mijn moeder, ook al ben ik het niet met haar eens, te verdedigen. Het is jouw stem, laat maar horen.' 'Als ik nu nog af en toe een paar uurtjes thuis ben, komt de hartelijkheid ook van haar. Kopje thee. Ze komt aanzetten met spulletjes uit de tuin. Met mijn zus is een gesprek onmogelijk, die reageert hetzelfde als mijn vader.' 'In de ogen van mijn vader ben ik ook dom wat praktische dingen betreft. Die vloerbedekking hier moest ik maar laten leggen, zei hij, dat kwam anders nooit goed. En ik hoefde maar te bellen, dan zou hij komen behangen. Ik dacht 'lul' maar en toen hij bleef zeiken zei ik: 'Oké, toe maar.' Ik weet precies hoe dat gaat: Dan sta ik hem alleen te helpen, plaksel smeren of zo. Toen hij het zag hoe ik het zelf had gedaan, zei hij alleen maar, 'Goh, oh' en ik zag hem denken: 'Dat had ik veel beter gedaan'. Hartelijkheid van hem, die is er niet.'

'Alleen op momenten dat ik me sterk voel durf ik me er in te verdiepen. Anders stop ik het nog weg. Nadat je had gebeld, zat ik er meteen weer helemaal in.' Naast haar stoel ligt een oud exemplaar van het maandblad Opzij, met voorop in koeieletters het woord 'Incest'. Zij had het al lang in huis, voordat ze het durfde te lezen. 'Ik wilde het nog een keer lezen. In de verhalen van meisjes herken ik eigen gevoelens. Schaamte en schuld. Het schaamtegevoel, dat het mij is gebeurd. En een schuldgevoel heb ik ook, al kan ik dat niet goed uitleggen waarom. Want als ik erover nadenk, weet ik dat ik er niets aan kan doen. Toch heb ik dit soort gedachten, als ik niet zijn lievelingskindje was geweest, als ik niet bij hem op schoot had gezeten, als ik niet op zondagmorgen bij hen in bed was gaan liggen, dan . . . Hoe reëel ik dat vind? Niet.' 'Er wordt vaak op zo'n manier over gepraat, dat je er aanleiding voor hebt gegeven. Met incest is dat misschien niet zo duidelijk, maar met verkrachting wel. Je moet niet in je eentje in het donker over straat lopen. Je moet niet op zondagmorgen bij je vader in bed gaan liggen, meer in die lijn. Misschien heb ik wel om aandacht en warmte gevraagd, maar niet om zo gebruikt te worden.'

'Ik durf mijn ouders en mijn zus er niet mee te konfronteren. Ik ben bang dat ze me uit zullen lachen. Dat pa zal ontkennen. En ik weet vooruit dat er niet over valt te praten, want er valt nérgens over te praten. En misschien ben ik ook bang om ruzie te maken. Dat kan ik niet goed. Mijn vader was de baas. Dat was leefbaar, omdat iedereen er zich bij neerlegde.' 'Pas de laatste jaren ben ik gaan rebelleren. Ik kwam tegen een front van vader, moeder en zus te staan. Dat is nog steeds zo. Bij ruzie stond gelijk het hele gezin op zijn kop. Ik deed hen verdriet, ze bedoelen het zo goed. Ik paste niet meer in hun ritme, in de weg die zij vóór zich zagen. Naar school, huiswerk maken, tv kijken, af en toe uitgaan in het dorp, maar niet naar de stad. School afmaken, vriendje, verliefd, verloofd, getrouwd.'

'Soms griezel ik er helemaal van, als mijn vriend me met warme vochtige handen aanraakt. Dan krijg ik weer dat gevoel van toen. Ongeveer anderhalf jaar geleden is het hele verhaal er zo uitgekomen. Heel emotioneel met huilen, hoofd weggedraaid. Ik durfde hem niet aan te kijken. Ik had iets gezegd en kon niet meer terug.' 'Later heb ik bedacht, dat het goed was. Ik moest dit zeggen anders bleef ik er mee zitten. Dan blijft zo'n aanraking heel vervelend voor mij en verandert er nooit wat. Als ik nu zeg 'niet doen' weet hij wat ik bedoel en kan hij er rekening mee houden.' 'Ik praatte een keer heel vertrouwd met een vriendin. Zij vertelde me over problemen tussen haar vader en zus, over een ander onderwerp. En toen ik dit vertelde, voelde ze het heel goed aan. Zij was heel lief en warm en waardeerde ook dat ik haar dit vertrouwen gaf.' 'Ik vond het heel wat om naar een avond in het politiek kafee te gaan over seksueel geweld. Wat zullen de mensen wel denken, die heeft het vast meegemaakt? Zelf dacht ik dat niet van anderen. Die waren er gewoon. Er werd gesproken door een huisarts, iemand van de politie en een lid van de Vereniging tegen seksuele kindermishandeling binnen het gezin. Wat voor vaders het zijn, werd in een algemeen beeld geschetst. Daar kwam uit: het zijn doodgewone vaders uit alle verschillende milieus. Niet direkt mensen die zich op de voorgrond dringen, maar die wel heel dwingend kunnen zijn als ze ergens veel vanaf denken te weten. En vaak mannen die in het gezin de touwtjes strak in handen hebben. En die naar builen toe altijd klaarstaan om iemand te helpen. Dat algemene beeld herken ik in mijn vader.'

'En wat de meisjes betreft, hoe die het verwerken, waren er volgens die mensen twee grote lijnen te ontdekken. De ene heeft het ene vriendje na het andere en probeert met een heel losbandig leven de ervaringen te verwerken. Aan de andere kant heb je de grijze muisjes, onopvallende en stille meisjes. Daar herken ik me wel in.' 'Dat het mij is overkomen, heeft zeker te maken met de verhoudingen thuis. De machtspositie van mijn vader. Omdat niet wordt gepraat, kon hij er heel zeker van zijn dat hier ook niet over werd gepraat. Als wij thuis heel open waren, ruzie maakten, heel direkt waren, zou het voor hem veel minder veilig zijn geweest om zoiets te doen.'

'Doordat ik erover kon praten reageert mijn lijf veel minder heftig. Het heeft duidelijk met elkaar te maken. Ik heb ook het gevoel dat mijn idioot sterke buikpijn bij ongesteldheid er mee te maken heeft. Eén dag per maand ben ik volledig uitgeschakeld als ik de pil niet slik. Nu kan ik wel door blijven lopen, omdat ik elke avond met veel weerzin dat ding slik. Ik zou graag willen stoppen.' 'Praten helpt, heb ik al gemerkt. Maar om naar een praatgroep of die vereniging tegen seksuele kindermishandeling binnen het gezin te stappen, vind ik eng. Ik ben er moed voor aan het verzamelen.'

'Seks en incest moeten vanaf de geboorte'

'Wij geloven dat kinderen vanaf de geboorte met seks zouden moeten beginnen. Het veroorzaakt een heleboel problemen om geen incest te bedrijven.'
Zij schuift nerveus heen en weer in haar stoel bij het aanhoren van dit citaat van Valida Davila van de Childhood Sensuality Circle. een progressieve seksgroep uit San Diego in de Verenigde Staten. De reaktie: 'Afschuwelijk. Dat kan alleen iemand zeggen die het zelf niet heeft meegemaakt als kind. Ik denk dat incest altijd negatief is, omdat de volwassene de eigen seksualiteit op het kind loslaat. En dat is niet de seksualiteit van het kind.' Geldt die uitspraak volgens haar ook voor (seksuele) relaties tussen kinderen en volwassenen buiten de eigen familie? 'Daar ben ik voorzichtig in, want ik weet er niet veel vanaf. Als het ook uitgaat van de seksualiteit van volwassenen, denk ik dat het veel op incest lijkt. Ik weet niet of er bij pedofilie altijd minder dwang zit. Door mijn eigen ervaring sta ik er sceptisch tegenover.'



Verder lezen en praten

Misschien heb je zelf ook ervaringen, die lijken op die van het meisje in dit verhaal. Als je meer wilt weten over incest, is het goed om er over te lezen. Bijvoorbeeld in: 'De straf op zwijgen is levenslang' van de uitgeverij Sara. Het gaat over seksuele kindermishandeling binnen het gezin. Uit verhalen van meisjes wordt heel duidelijk hoe vernederend zij het vinden, om door vader, broer of oom seksueel te worden gebruikt. Of in 'Incest, feiten en mythen', door Sarah Nelson, uitgeverij Van Loghum Slaterus. Behalve feiten en cijfers, slaan er allerlei opvattingen - juist en onjuist - over incest in het boek. En ook hoe je verder kunt als je ermee zit. Er bestaat een landelijke vereniging tegen seksuele kindermishandeling binnen het gezin. Meisjes en vrouwen met incest-ervaringen steunen elkaar door te praten, en publiciteits-materiaal te maken. Het adres: Postbus 361, 3430 AJ Nieuwegein. [Let op, inmiddels oud adres.]


bron: Interview < 'Misschien heb ik wel om aandacht en warmte gevraagd maar niet om gebruikt te worden' > door Ruud Koolen; Sextant; februari 1985