Schuilt in iedere man een potentiële verkrachter?
De daders van aanranding of verkrachting zijn bijna altijd mannen. Vrouwen doen zoiets veel minder vaak. Waarom is seksueel geweld vooral iets mannelijks? En is elke man er toe in staat? [...]
De mens is slechts een van de vele soorten waarbij seks lang niet altijd met liefde gepaard gaat [...]. Zo zijn bij orang-oetans zeker de helft van de paringen verkrachtingen. Ook chimpanseemannetjes draaien hun hand niet om voor een beetje agressie om vrouwtjes over te halen tot de daad. En de mens is dus ook geen lieverdje. 'Wij zijn een van de gewelddadigste soorten primaten die er bestaan', weet gedragsbioloog Johan van der Dennen. Hij onderzoekt aan de Rijksuniversiteit Groningen onder andere agressie en geweld bij mensen en dieren, ook seksueel geweld. Dat vooral mannen geweld gebruiken om seks af te dwingen, danken we volgens Van der Dennen aan ons evolutionaire verleden en de verschillende voortplantingsstrategieën die mannen en vrouwen er zo op nahouden. Een vrouw investeert veel meer in het nageslacht dan een man. Een zwangerschap kost veel energie. Een vrouw kan in haar leven dan ook maar een klein aantal kinderen op de wereld zetten. Een man hoeft alleen maar zijn zaad te doneren. Hij kan ontelbare nakomelingen produceren. Volgens evolutionair psychologen zijn vrouwen veel kritischer over met wie ze in bed duiken dan mannen. Mannen moeten dus maar hopen dat een vrouw hen uitkiest, terwijl ze in principe het liefst het bed delen met zo veel mogelijk vrouwen. Dat zou hun voortplantingssucces maximaliseren.
'Mannen hebben drie hoofdstrategieën om hun voortplantingsdoel te bereiken', denkt Van der Dennen. Ze kunnen proberen vrouwen over te halen om vrijwillig seks te hebben. Dat doet een man door te laten zien wat hij allemaal in de aanbieding heeft, zoals rijkdom en macht, zorgzaamheid of goed vaderschap. De tweede strategie is bedrog. Hij houdt haar bijvoorbeeld voor dat hij dat alles heeft, terwijl dat niet het geval is. De derde strategie is geweld gebruiken. Bij dit laatste denk je misschien aan brute verkrachting. Maar er bestaat een heel grijze zone tussen zachte dwang en geweld, stelt Van der Dennen. 'Ik denk dat de meeste mannen weleens een milde vorm van dwang hebben ingezet om een vrouw tussen de lakens te krijgen. Denk daarbij aan blijven aanhouden als iemand eigenlijk niet wil. De kans bestaat dat ze uiteindelijk toegeeft om er vanaf te zijn.' Bij veel diersoorten zijn mannen opdringerige minnaars die net zolang volhouden tot het vrouwtje zich uit de voeten maakt, óf, als dat niet lukt, uiteindelijk toegeeft. Van der Dennen: 'Dit soort strategieën loont meestal. De aanhouder wint.' Eigenschappen die in de loop der evolutie succes opleveren blijven bestaan, dus ook het inzetten van geweld om je voort te planten. Van der Dennen: 'Evolutionair gezien maakt het niets uit of een kind geboren wordt uit een liefdevolle relatie of een verkrachting. De evolutie is amoreel.'
Het is dus evolutionair te verklaren dat mannen vrouwen verkrachten. Maar niet alle wetenschappers delen die theorie. 'Ik geloof niet dat seksueel geweld en verkrachting een biologische of evolutionaire achtergrond hebben', vertelt Renée Römkens. Zij is hoogleraar gendergerelateerd geweld aan de Universiteit van Amsterdam en directeur en onderzoeker bij Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis. 'Het enige biologische eraan is dat mannen een penis hebben die zich net wat makkelijker leent om dingen mee te doen die letterlijk en figuurlijk indringend zijn.'
bron: Artikel 'Misbruik: mannenwerk - Schuilt in iedere man een potentiële verkrachter?' door Elly Posthumus; blendle.com/item/bnl-quest-20180215-b720c078eb9; Quest; 15 februari 2018