De stamtafel regeert

Dat is hachelijk, vindt [Peter] Vasterman [betreft zijn proefschrift Mediahype], omdat hypes vaak het resultaat zijn van slechts één gebeurtenis, die buitensporig wordt uitvergroot en die vaak in één simpel interpretatieschema wordt geplaatst, dat weinig ruimte laat voor nuancering of relativering. Er is sprake van meutevorming waarbij redacties klakkeloos achter elkaar aanlopen. Daarmee zetten zij processen van self-fulfilling prophecy's in gang, roepen ze ongenuanceerde dreigingsbeelden op en laten ze vaak uitsluitend getuigen à charge aan het woord.

Maar het ergste van alles is nog de snelle wisseling van dreigingsbeelden, aldus Vasterman. Het ene moment kunnen hulpverleners van incestgevallen die de samenleving aanklagen nog rekenen op de steun van de media, het volgende moment zitten ze zelf op de beklaagdenbank. Telkens wordt er één dreigingsbeeld belicht dat grotere nieuwswaarde heeft. Bovendien is het de vraag of de media voldoende rekening houden met de gevolgen van hun berichtgeving, zeker als blijkt dat het gecreëerde dreigingsbeeld allerlei negatieve maatschappelijke gevolgen heeft, zoals bijvoorbeeld eigenrichting of massahysterie bij vermeende grootschalige misbruikzaken. Overigens rapporteren de media daar later weer over alsof zij zelf daar part noch deel aan hebben gehad, daarmee het beeld bevestigend dat de media geen nieuws maken, maar het alleen verslaan. (Vasterman, 2004, p. 256) [...]

We leven zoals dat heet in een geïndividualiseerde samenleving die bevolkt wordt door mondige burgers. Zeggen wat je vindt en doen wat je zegt, is in die wereld een vanzelfsprekendheid geworden. Maar paradoxaal genoeg is in die wereld het waarachtige onafhankelijk denken een schaars goed geworden. Daarom draag ik dit boek in laatste instantie op aan de vrienden van het vrije woord.

bron: Uit het boek 'De stamtafel regeert' door Willem Breedveld (commentator en columnist voor Trouw en docent politiek en media aan de Universiteit van Leiden); Spectrum Utrecht; 2005