Dr. F. Bernard reageert op Mr. Bert Krikke

Met aandacht heb ik de reactie op mijn artikel 'Kinderseksualiteit, pedofilie en strafrecht; een vergelijking tussen landen', gelezen en nog eens herlezen. De heer [Mr. Bert] Krikke heeft bezwaar tegen het moraliserend waardeoordeel in de wetgeving en beticht mij onder meer van het naast elkaar zetten van gebrekkige informatie omtrent diverse landen. Uit verschillende passages blijkt dat Krikke mijn tekst niet goed gelezen (en begrepen) heeft. In het midden van zijn betoog zegt hij: 'Als Bernard de 'Schutzalter' of 'age of consent' werkelijk zo belangwekkend vindt, waarom heeft hij dan niet 'en passant' de algemene leeftijdsgrenzen inzake jeugdbescherming vermeld van landen - om een willekeurig aantal op te sommen - als Griekenland en Zwitserland (16 jaar); Polen, Tsjecho-Slowakije, Zweden en Frankrijk (15 jaar); Oostenrijk en Oost-Duitsland (14 jaar); en Spanje (12 jaar)?' Krikke begaat hier als jurist een ernstige fout; de leeftijdsgrenzen die hij hier achter de door hem genoemde landen plaatst zijn maar ten dele juist, hij vermeldt niet de leeftijdsgrenzen voor homofiele relaties en contacten met kinderen en jeugdigen. Als hij de moeite zou nemen mijn gegevens nog eens door te lezen, dan zou hij zien dat het bij mijn (zoals hij meent 'gebrekkige') informatie daar nu juist om gaat: discriminatie of geen discriminatie tussen homo- en heterofiele 'bescherming'. Dit heeft rechtstreeks te maken met het moraliserend oordeel.

In de Duitse wetgeving (BRD), de Belgische, de Luxemburgse en de Engelse gelden twee leeftijdsgrenzen, en tot voor kort ook in de Zweedse. Italië, Noorwegen en Japan kennen geen discriminatie (zie MC 12/1978, blz. 369-370). Volgens mij is de leeftijdsgrens die Krikke achter Griekenland plaatst onjuist; deze is niet 16 jaar, maar 17 jaar. In Frankrijk worden kinderen 'beschermd' tot 18 jaar, indien het gaat om homofiele contacten (15 jaar voor heterofiele contacten). Ook Zwitserland en Oostenrijk kennen twee leeftijdsgrenzen. Verder is het misleidend om bij Spanje alleen maar de 'age of consent' van 12 jaar te noemen: dát is gebrekkige en ook praktisch gevaarlijke informatie. Spanje heeft, zoals bekend, een paragraaf omtrent de 'corrupción de menores' en nog altijd is daar de wet omtrent het 'peligro social' van kracht, een wet die overigens volgens mij toegezonden informaties in de toekomst waarschijnlijk zal worden afgeschaft: maar zover is het nog niet.

Krikke zegt tegen het einde van zijn kritiek: 'Het is mij volstrekt niet duidelijk waarom Bernard de geldende Zweedse strafwetgeving nu niet meer aanhaalt en alleen het rapport van de commissie-Kjellin, waarvan men inmiddels mag aannemen dat het in de onderste lade van het bureau van de Zweedse minister van Justitie is terechtgekomen, vermeldt.' Is dat zo? Tot voor kort golden er ook in Zweden twee leeftijdsgrenzen: kinderen werden tot hun 18e jaar tegen homofiele contacten 'beschermd' en tot hun 15e jaar tegen heterofiele. Het voorstel van de commissie-Kjellin hield in een verlaging van beide leeftijdsgrenzen tot 14 jaar. Op 10 maart jl. werd in Zweden besloten de leeftijdsgrens zowel voor homofiele als voor heterofiele contacten te stellen op 15 jaar (datum van ingang 1 april 1978).

Over moraal en wetgeving moge ik het volgende aanhalen uit 'Sexualität zwischen Kindern und Erwachsenen' van Dagmar Pottrykus [Potrykus] en Manfred Wöbcke (München 1974): 'Die Moral der Gesellschaft - und um diese handelt es sich primär, nicht etwa und des Wohl des Kindes - ist vom Gesetzgeber weiterhin als wirksame Richtlinie für 'normales' Sexualveralten akzeptiert worden und kann sich, obwohl allenthalbes des Einwirken moralischer Maszstäbe auf die Gesetzgebung abgestritten wird - Hanack sieht z.B. im Schutz von Moral und gesellschaftlichen Normen einen Schutz 'sehr handfester Rechtsgüter' - auch weiterhin in Anbetracht der Auswirkungen einer derartig orientierten Gezetsgebung auf sexuell deviante Gruppen und deren Opfer als nicht zu unterschätzender Machtfaktor zur unterdrückung von 'Abwiechlern', die als Folge einer eventuellen Legalisierung sexueller Deviatonen das Normsystem im frage stellen könnten, in der Gesetzgebung und damit in der Gesellschaft establieren' (blz. 93).

Tot slot nog dit. Psychologisch blijft het trekken van leeftijdsgrenzen in sexualibus een willekeurige zaak. Dit blijkt wel duidelijk uit de grote verschillen in de 'ages of consent' in de verschillende landen en tijdperken. Voor 1886 was er bijvoorbeeld in Nederland geen enkele leeftijdsgrens in de zedenwetgeving, in 1886 werd de 16 jaar-grens ingevoerd en in 1911 de 21 jaar-grens voor homofiele contacten (wet van Regout), die weer werd afgeschaft in 1971. Thans buigt de Adviescommissie Zedelijkheidswetgeving van het ministerie van Justitie zich weer over een eventuele herziening van de leeftijdsgrenzen of afschaffing daarvan.

Over de betrekkelijkheid van de leeftijdsgrenzen in de wetgeving publiceerde Dr. E. Brongersma in het januari-nummer van 'Delikt en delinkwent' het voor juristen belangwekkend artikel 'De betekenis van 'ontucht' bij zedenmisdrijven mat kinderen'. Ik mag de lezing hiervan aanbevelen.

Verdere literatuur
Commissie-Speijer, Advies inzake homoseksuele relaties met minderjarigen, in het bijzonder met betrekking tot 248 bis W.v.S., uitgebracht door de Gezondheidsraad (bijlage bij wetsontwerp 10347 zitting 1969-1970); Den Haag. 1970.
Hanack, E.-W., 'Zur Revision des Sexualstrafrechts in der Bundesrepublik'; Reinbek, 1969.

bron: 'Naschrift Dr. F. Bernard'; Medisch Contact, nr. 33; 1978